COVID’den 20 kat daha ölümcül bir virüsün neden olduğu ve “X Hastalığı” ismini alan yeni salgını duymuş olabilirsiniz. Ve artık, toplumsal medyada yayılan tezlerin bilakis, bunun gerçek bir hastalık değil yalnızca bir fikir deneyinin modülü olduğunu öğrenmekten şad olacağınız kesin.
Lifehacker’ın derlediği makalede de belirtildiği üzere, X Hastalığı ile ilgili ana akım haberlerin birden fazla, bunun, öteki bir ölümcül salgının geleceğini bilselerdi dünya önderlerinin ne yapacaklarını tartışmak için toplandıkları varsayımsal bir tehdit olduğunu açıkça belirtti. Lakin toplumsal medyada bu gerçek yok sayıldı ve geriye yalnızca X hastalığının esasen var olduğunu ima eden paylaşımlar kaldı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) X hastalığını, COVID, Ebola ve Zika üzere öncelikli hastalıklar listesine dahil etmesi de bu hususta pek yardımcı olmadı.
Elbette bu varsayımsal hastalık, tırnak içinde ve okuyucuları bunun varsayımlar ve bilinmeyen bir hastalık olduğunu söyleyen nota yönlendiren bir yıldız işaretiyle birlikte görünüyor fakat bu kıymetli ayrıntı herkesin dikkatini çekmeyebiliyor.
Başka bir deyişle, DSÖ, en öncelikli sekiz hastalığa yönelik araştırmalara ve dünyanın şimdi bilinmeyen gelecekteki salgınlarla başa çıkmasına yardımcı olabilecek araştırmalara öncelik verdiklerini söylüyor. Milletlerarası halk sıhhati topluluğu X hastalığını “ya öbür, daha makûs bir salgın varsa?” sözünün kısaltması olarak kullanıyor. Münasebetiyle dünya başkanları, Dünya Ekonomik Forumu sırasında X hastalığını tartışmak üzere Davos’ta bir ortaya geldiğinde, bilinen, belli bir hastalıktan çoka bir global salgına hazırlık konusunu tartışıyorlardı.
“X Hastalığı” terimi, 2018’de (COVID’den önce) ortaya çıktı ve hatta COVID’in birinci gerçek X hastalığı olarak görülmesi gerektiği bile tartışıldı. Dünya başkanları, X hastalığına hazırlık konusuna daha fazla dikkat etselerdi, gerçek dünyada bir salgının patlak vermesine daha âlâ bir cevap verebileceğimiz de tartışma konusu. “Başka bir salgın” yerine “X Hastalığı” üzere daha gerçek gözüken bir isim vermek, tartışılacak bir senaryo oluşturmaya yardımcı oluyor. Ne yazık ki bu tartışma mümkünlüğü ile bir arada, internette yanlış haberlerin yayıldığı gerçeği de devreye giriyor.
Elbette, X hastalığı gerçek olmasa bile gelecekte her vakit yeni bir salgın riskinin olduğunu unutmamamız ve hazırlıklı olmamız gerekiyor.
HASTALIK X NEDİR?
Peki, Hastalık X nedir? Bu terim yıllar evvel bilim insanlarının yalnızca bilinenler değil bilinmeyen bulaşıcı tehditlere (örneğin, Kovid-19’a neden olan yeni koronavirüsler) karşı tıbbi karşı da tedbirler üzerinde çalışmasını sağlama fikri olarak ortaya atılmıştı. Bu fikrin hedefi gelecekte risk potansiyeli olan bir dizi salgına karşılık olarak süratle uygulanabilecek teknolojilerinin geliştirilmesini teşvik etmekti.
Dünya Sıhhat Örgütü, 2017 yılında SARS, Ebola üzere bilinenlerin yanı sıra, araştırma için öncelikli kabul edilen patojenlerin kısa listesine Hastalık X’i de ekledi. Şimdiki listede Kovid-19, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Ebola virüsü, Marburg virüsü hastalığı, Lassa ateşi, Orta Doğu Teneffüs Sendromu (MERS), Şiddetli Akut Teneffüs Sendromu (SARS), Rift Vadisi ateşi, Zika virüsü ve Hastalık X yer alıyor. Dünya Sıhhat Örgütü Hastalık X tabirinin yanına ise şu bilgilendirmeyi eklemiş: Hastalık X, önemli bir memleketler arası salgının şu anda insan hastalığına neden olduğu bilinmeyen bir patojenden kaynaklanabileceği bilgisini temsil eder. Ar-Ge Planı açıkça, bilinmeyen bir “Hastalık X” ile de ilgili olan erken Ar-Ge hazırlığını mümkün kılmayı amaçlamaktadır.